Onderzoeker Anne Thijssen van lectoraat Klantenperspectief in Ondersteuning en Zorg doet onderzoek op de middelbare school De Meergronden in Almere.
Wat houdt het onderzoek bij scholengemeenschap De Meergronden in?
Samen met mijn collega Pamela Jakobs onderzoeken we de wijze waarop leerlingen hun eigen mentaal welbevinden ervaren en wat de rol van de school daarin is. We willen weten hoe de leerlingen met hun gevoelens en emoties omgaan, wat hun mentale gezondheidsvaardigheden zijn en hun ondersteuningsbronnen zijn. Is school bijvoorbeeld voor leerlingen een logische plek om hun zorgen te delen?
‘Mentaal welbevinden’ is best een lastig begrip voor scholieren toch?
Jazeker, dat woord gebruiken we ook niet. Wanneer we leerlingen vragen om mee te doen met het onderzoek vertellen we dat we graag willen weten hoe het met ze gaat en hoe ze in hun vel zitten. Tijdens de gesprekken met de leerlingen vragen we bijvoorbeeld “kun je een fijn en minder fijn moment van de afgelopen tijd beschrijven”. Maar ook: “Hoe ziet je dagelijks leven eruit? Waar ben je trots op en zijn er dingen waar je tegen aan loopt?” Tijdens zo’n gesprek laten we leerlingen een blad met smileys zien die verschillende emoties uitbeelden. We vragen dan aan leerlingen of ze kunnen aanwijzen hoe ze zich op en buiten school voelen. In zo’n gesprek kunnen we dan ook doorpraten over waarom ze zich zo voelen en over wat de rol van school hierin is. Bijvoorbeeld hoe gaat de mentor om met leerlingen die zich wat somberder voelen of hoe praten leerlingen met elkaar over de zorgen die ze hebben?
Hoe ziet het onderzoek eruit?
Het onderzoek is een kwalitatief participatief onderzoek. Dat wil zeggen dat de doelgroep is betrokken in de verschillende fases van het onderzoek. We voeren met eenentwintig leerlingen een één op één gesprek. Daarnaast hebben we een ‘meedenkgroepje’ van acht scholieren. Deze komen tweewekelijks bij elkaar. In deze groep gaan we aan de slag met het thema ‘Hoe zou de ideale school eruit moeten zien voor een goed mentaal welbevinden?’
De interviews zijn in oktober en november 2023 gehouden, het meedenkgroepje komt zeven keer bij elkaar in de periode oktober 2023 – januari 2024. In het meedenkgroepje maken we gebruik van creatieve manieren van onderzoek. De deelnemers hebben bijvoorbeeld foto’s gemaakt van een fijne plek op school en een minder fijne plek. Daar haal je heel waardevolle informatie uit, door het verhaal achter zo’n foto uit te vragen. Er wordt ook getekend, geschilderd, gekleid en gevlogd. Een andere waardevolle toevoeging van het meedenkgroepje is dat zij in het nieuwe jaar met ons de uitkomsten van het onderzoek gaan interpreteren en gezamenlijk aanbevelingen gaan formuleren. Hierdoor blijven we dichtbij de leefwereld van de leerlingen.
Wat is er uniek aan dit onderzoek?
We zijn in januari 2023 al begonnen met de voorverkenning. We hebben toen perspectieven van verschillende mensen in kaart gebracht die op school dagelijks in contact staan met de leerlingen, zoals docenten, conciërges, de kantinejuffrouw en ook jongeren zelf natuurlijk. Het doel was om te achterhalen welke thema’s speelden op school. Wat is belangrijk, waar moeten we op letten in ons onderzoek? De onderzoeksvraag stond dus niet bij voorbaat vast.
In elke fase van het onderzoek gebruiken we de data die we tot nu toe hebben verzameld om te bepalen wat de volgende stap wordt.
Hoe werkt dat dan?
Een van de onderwerpen uit de verkennende gesprekken was bijvoorbeeld ‘hoe kunnen we een fijne omgeving creëren op school?’
Leerlingen gaven in de gesprekken aan dat een bepaalde docent leuk en prettig les geeft. Wij zijn toen gaan kijken in de les om te zien wat er dan goed gaat. Deze uitkomsten gebruiken we voor het formuleren van praktische en haalbare aanbevelingen. We proberen echt aan te sluiten bij de leefwereld van de jongeren. Zo zijn we bewust vaak op De Meergronden aanwezig, dan leer je de dynamiek van zo’n school kennen. De leerlingen persoonlijk benaderen werkt ook goed. Dus niet via de docent laten vragen of ze mee willen doen aan een onderzoek, maar gewoon zelf op de jongeren afstappen.
Een ander voorbeeld is dat we voor het onderzoek toestemming van ouders nodig hebben (de jongeren zijn minderjarig). Uit eerdere onderzoeken en de voorverkenning wisten we dat brieven slecht gelezen worden of kwijt raken. Daarom hebben we een video gemaakt om uit te leggen wat het onderzoek inhoudt en om toestemming te vragen. Ouders kunnen deze video makkelijk op hun telefoon bekijken en kunnen digitaal toestemming geven. Dat werkt heel goed.
Wat hebben de leerlingen aan dit onderzoek?
Het is voor hen een kans om hun mening te geven en inspraak te hebben en daardoor invloed te kunnen uitoefenen op hun sociale leefomgeving op school. Dat lijkt mij erg waardevol, aangezien leerlingen veel tijd spenderen op school en een belangrijke plek is voor hun ontwikkeling en ontplooiing. In het voorjaar van 2024 verwachten we dat de uitkomsten en de aanbevelingen van het onderzoek klaar zijn, deze zullen ook voor andere middelbare scholen in de regio Flevoland relevant zijn.
Meer informatie? Mail naar Anne Thijssen.
Hier vind je de link naar het uitlegfilmpje voor jongeren.
Hier vind je de link naar het uitlegfilmpje voor ouders.
