Bewonersinitiatieven

Hoe kunnen ouderen langer gezond thuis wonen? We onderzoeken twee bewonersinitiatieven om praktische handreikingen te kunnen opzetten voor volgende initiatieven.

Leren van bestaande initiatieven

In dit project leren we van en met bewonersinitiatieven De BinnenHaven en Voorzorgcirkels in Almere. De bewonersinitiatieven kunnen bijdragen aan beleid gericht op langer gezond thuis wonen van ouderen, maar er ontbreken momenteel praktische handreikingen voor initiatiefnemers, wijkprofessionals en ambtenaren over een sociale en fysieke leefomgeving die bijdraagt aan de gezondheid van ouderen. Daarom richten wij ons tijdens dit praktijkgericht onderzoek op het ontwikkelen van kennis over de bewonersinitiatieven. Het project zal leiden tot diverse producten, inclusief handreikingen met aandacht voor context en besluitvormingsprocessen in co-creatie met initiatiefnemers en betrokkenen. 

De BinnenHaven

Wooncoöperatie De BinnenHaven gaat in Almere Haven 90 duurzame woningen in een duurzame buurtgemeenschap realiseren. Dit nieuwe hofje zal bestaan uit gezinswoningen, woningen voor alleenstaanden, stellen en woongroepen waarin sociale duurzaamheid en gemeenschapsvoorzieningen centraal staan. Momenteel is het plan in ontwikkeling door architectenbureau LSA en de gemeente Almere. Meer informatie vind je op deze pagina. 

Voorzorgcirkels

In de Voorzorgcirkels vormen oudere buurtbewoners een ondersteunend en sociaal netwerk. Door zelf regie te nemen over welzijn en zorg helpt het initiatief bij langer zelfstandig thuis wonen en sociale cohesie in de wijk. Initiatiefnemers Hans van Steenis en Rob van der Brugge zijn in april 2023 gestart met een pilotperiode, waarin dertig 60-plussers uit Muziekwijk-Zuid in Almere aan de slag gingen met een gezamenlijk hulpprotocol en het organiseren van sociale activiteiten in de Voorzorgcirkels ZorgSaam en SamenSpel. Meer informatie vind je op deze pagina. 

Doel van dit onderzoek

De doelen van ons onderzoeksproject zijn: 

1. In kaart brengen van bewonersinitiatieven gericht op de sociale en fysieke leefomgeving voor langer gezond thuis wonen door ouderen;
2. Ontwikkelen van kennis over processtappen in de besluitvorming;
3. Evalueren en faciliteren van inzichten voor doorontwikkeling van de bewonersinitiatieven De BinnenHaven en Voorzorgcirkels met oog op positieve gezondheid en sociale cohesie. 

Werkwijze

Dit participatief actieonderzoek vindt in co-creatie plaats. Hierbij zijn de behoeften van betrokkenen en het samen leren de eerste uitgangspunten. We brengen met interviews en leernetwerkbijeenkomsten de bewonersinitiatieven en opbrengsten in kaart en gaan aan de slag met leervragen vanuit de bewonersinitiatieven. Deze praktijkervaringen worden verbonden met wetenschappelijke kennis en vormen de basis voor kennisdeling en doorontwikkeling van nieuwe vragen van de bewonersinitiatieven. De projectresultaten leiden tot producten voor beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk. 

Samenwerkingspartners

Het multidisciplinaire team van onderzoekers van GGD Flevoland, het lectoraat Urban Innovation en het lectoraat Klantenperspectief in Ondersteuning en Zorg (beiden deel van het Kenniscentrum Maatschappelijke Innovaties Flevoland, Windesheim in Almere) werkt samen met initiatiefnemers en wordt hierin bijgestaan door lokale, regionale en nationale experts. Samenwerkingspartners zijn de Gemeente Almere, Provincie Flevoland, SamenBuurten, Vrije Universiteit Amsterdam Gezondheidswetenschappen en Pharos. 

Update project Bewonersinitiatieven

Op 11 juni presenteerden Rixt Zijlstra en Lamyae Boutalab over het praktijkgerichte onderzoeksproject ‘Bewonersinitiatieven voor langer gezond thuis wonen door ouderen’ op het congres Nieuwe Generatie Ouderen Langer Thuis in Nieuwegein. In dit project werken GGD Flevoland en Hogeschool Windesheim samen met twee bewonersinitiatieven in Almere. We leren van en met bewonersinitiatieven De BinnenHaven en Voorzorgcirkels. We ontwikkelen kennis om te delen met geïnteresseerden, zoals nieuwe initiatiefnemers, beleidsmakers en docenten.  

De sessie was geïnitieerd door de landelijke Associatie Werkplaatsen Sociaal Domein en werd zeer goed bezocht en ontvangen. We presenteerden het project en een aantal uitkomsten, o.a. van de verdiepingsbijeenkomsten met deelnemers aan de initiatieven. Zo wilde de wooncoöperatie De BinnenHaven “geen eiland in de buurt zijn” en speelde bij de Voorzorgcirkels de vraag “wat als de zorgvraag te groot voor ons wordt?”.

Op basis van de inzichten die tot nu toe in het project zijn verzameld, zijn handreikingen ontwikkeld voor het opzetten en versterken van bewonersinitiatieven. De concepten zijn voorgelegd aan initiatiefnemers, beleidsmakers en professionals. Hun feedback is verwerkt om de handreikingen beter te laten aansluiten op de praktijk.

Projectupdates

• Zomerupdate (2024)
• Kerstupdate (2024)
• Zomerupdate (2025)
• Afronding (2025)
• Inspiratiesessie Bewonersinitiatieven

Ontwikkelde handreikingen

• Hier vind je de infographic – Bewonersinitiatieven voor langer gezond thuis wonen. Dit is een visueel overzicht van het project.
• Hier vind je de infographic – Besluitvorming in bewonersinitiatieven. Dit gaat over het besluitvormingsproces binnen bewonersinitiatieven.
• Hier vind je de folder – Voorzorgcirkels. Deze bevat uitleg over de werking, voordelen en toekomst van deze voorzorgcirkels.
• Hier vind je de praatplaat – ‘Wat als de zorg te zwaar wordt’. Hierin staan gespreksvragen vanuit verschillende perspectieven.
• Hier vind je de infographic – Het humusmodel. Dit bevat een visuele uitleg van het humusmodel als groeimodel voor bewonersinitiatieven.
• Hier vind je de folder – Wooncoöperatie De Binnenhaven. Hierin staat uitleg over de opzet, samenwerking en leerervaringen van deze wooncoöperatie.
• Hier vind je de infographic – Samenwerking met de buurt. Dit bevat concrete handvatten voor het opbouwen en onderhouden van samenwerking in de wijk.
• Hier vind je de praatplaat – Interne samenwerking in wooncoöperaties. Dit bevat meer achtergrond en praktische gespreksstarters.

Publicaties

• Klik hier voor een informatiefolderover de BinnenHaven.
• Hier vind je het verslag van de startbijeenkomst van de BinnenHaven.
• Hier vind je het verslag van de startbijeenkomst van de Voorzorgcirkels. 
• Hier vind je de infographic van de buurtpeiling onder inwoners van Almere Haven.
• Hier vind je de infographic van de resultaten van de vragenlijst voor de Voorzorgcirkels
• Hier vind je de informatiefolder over de Voorzorgcirkels.
• Hier vind je het verslag van de verdiepingsbijeenkomst met de Voorzorgcirkels.
• Hier vind je een weergave van de verdiepingsbijeenkomst over besluitvorming in De BinnenHaven.

In het nieuws

• De kracht van kleine stappen, gepubliceerd door Werkplaatsen Sociaal Domein.
• Samen werken aan een betrokken buurt, gepubliceerd door Werkplaatsen Sociaal Domein.

Meer weten? 

Neem contact op met Rixt Zijlstra, associate lector of Ingrid Bakker, associate lector.